O mowo polska, ty ziele rodzime, Niechże cię przyjmę w otwarte ramiona; Ty będziesz kwieciem tych pół ubarwiona, (…)L77 O mowo polska, ty czujny odzewie serdecznych żalów, utrwalony w śpiewie.
Tak o języku polskim pisał Stanisław Wyspiański . Niech słowa te będą mottem dzisiejszego artykułu poświęconego Dniu Języka Ojczystego.
Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego
Ustanowienie tego święta jest owocem decyzji UNESCO, które 17 listopada 1999r. daje światu tym samym bodziec do roztarcia szczególnej opieki i troski nad językiem ojczystym, doceniając jego znaczenie jako nośnika dziedzictwa kulturowego.
Ostatnie badania nad językami, niestety, wskazują, że coraz mniejszą uwagę przykłada się do dbałości posługiwania się poprawnym, barwnym i bogatym językiem. Stąd, na przykład, w przypadku mowy polskiej, zachęca się przede wszystkim młodzież, bo to ona będzie przekazywać ją kolejnym pokoleniom, inspirowanie się polszczyzną Tuwima, Leśmiana czy Brzechwy, a także współczesnych prozaików. Warto zwrócić uwagę na “zanieczyszczenie” języka wulgaryzmami, które powoli zaczynając tracić zabarwienie emocjonalne a tym samym tracą swoją rolę przez zbytnie rozpowszechnienie. Niebezpieczne są także tzw.makaronizmy. Oczywiście, pod tym terminem nie kryją się słowa pochodzenia włoskiego, ale wszelkie zapożyczenia, które nie są tłumaczone ani spolszczane.
Nie trzeba nikogo przekonywać do tego, że różnorodność językowa na świecie jest bogactwem na wszystkich, spóźcizną ludzkości oraz sposobem na pielęgnowanie własnej tożsamości i szacunku do własnych korzeni. Dlatego nie mówimy tylko o języku narodowym, ale także językach regionalnych, lokalnych, dialektach czy gwarach, bo często to właśnie one są pierwszym językiem wielu ludzi.
Language Conservancy, w badaniach w 2022 r. ustalił, że co roku zanika 9 języków rocznie, co oznacza, że co 40 dni umiera ostatnia osoba, która używa jakoś język i tym samym ginie on bezpowrotnie. Stąd działania, które mają na celu utrwalanie ich w pięknym stylu, bogatym słownictwie i gramatyce, dzięki której komunikacja może być zrozumiała, zdają się być nieocenione.
Przypadek języka bengalskiego
Nie bez kozery UNESCO motywując swoją decyzję 23 lata temu, przywołało przypadek kilku studentów, którzy zainicjowali proces uznania języka bengalskiego za oficjalny język Bangladeszu.
Doszło do niego w Dhace w 1952 r. Niestety tych pięciu młodych ludzi zapłaciło życiem za swoje słuszne żądanie.
Można zapytać dlaczego musiało się to stać, czy nie można było przyznać, że bengalski będąc językiem użytkowanym przez 200 mln użytkowników, ma prawo być uznany za urzędowy. Przyczyny tkwią jak zwykle w uwarunkowaniach politycznych. W 1947 r. Indie przestały być kolonia brytyjską a Pakistan uzyskał niepodległość. Jednym z geopolitycznych obszarów obu państw był Bengal, który częściowo trafił na terytorium indyjskie a częściowo pakistańskie. W 1948 r. rząd pakistański zdecydował, że urdu będzie jedynym językiem urzędowym kraju. Mieszkańcy wschodniego Bengalu, którzy w większości posługiwali się językiem bengalskim stanowczo zaczęli się przeciwstawiać tej decyzji, organizując różnego rodzaju protesty, aby dać upust napięciom społecznym, które dominowały wówczas w społeczeństwie. To właśnie wtedy z inicjatywy studentów 21 lutego 1952 r. na ulicę Dhaki wyszło prawie 30 tyś. ludzi, aby dać usłyszeć rządowi swój głos. A był to głos mówiący w języku bengalskim. Nie spotkało się to z akceptacją rządzących, którzy przeciwko protestującym wystawili policję. Doszło do ostrych starć i wiele osób zostało rannych a wspomnianych pięciu studentów straciło życie.
Nie zahamowało to w żaden sposób manifestujących i w końcu po kilku latach, w 1956r. rząd odstąpił od swojego rygorystycznego stanowiska w sprawie języka urzędowego, a język bengalski otrzymał taki status.
Młodzieżowe słowo roku
Międzynarodowy Dzień Języka Ojczystego jest szczególnie obchodzony przez Radę Języka Polskiego, która prowadzi szereg działań związanych z promocją poprawnej polszczyzny, zachęca do odkrywania bogactwa języka polskiego, jego historii, dialektów czy wyjątkowej frazeologii. Warto korzystać z wszelakich porad, lub też o nie pytać na stronie www.sjp.pwn.pl.
Jedną z najbardziej charakterystycznych akcji Rady Języka Polskiego w ramach Międzynarodowego Dnia Języka Ojczystego jest ogłoszenie plebiscytu na wybór Młodzieżowego Słowa Roku. Plebiscyt ten może bawić nas, mieszkających za granicą i jednocześnie mających “młodzieżowe czasy” dawno za sobą. Mimo naszej nieobecności w kraju język polski ciągle się zmienia, ewoluuje a młodzież posługuje się wyrażeniami, których znaczenie trudno odgadnąć, nawet z kontekstu wypowiedzi.
Nie inaczej było ze słowami, które zostały wybrane jako najbardziej charakterystyczne dla slangu młodzieżowego w 2022 roku. Finałowa dwudziestka słów, która trafiła do ostatniej i najbardziej gorącej rozgrywki to:
baza betoniarz cringe essa gigachad kto pytał? łymyn naprawdę NPC odklejka onuca pokemon rel robi wrażenie siedemnaście sigma slay sus twoja stara UwU
Słowem roku zostało ESSA, wyrażające radość, triumf. Ma ono swoje związki frazeologiczne: mieć essę, być na essie i może być również wyrażone graficzne. Nagrodę specjalną kapituły otrzymało słowo ODKLEJKA.
Słowo Roku 2022
Obok młodzieżowego słowa roku wybierane jest również słowo roku. Organizatorami tego plebiscytu jest Instytut Języka Polskiego Uniwersytetu Warszawskiego a w kapitułe plebiscytu zasiadają wykładowcy tejże uczelni. Wybór słowa następuje poprzez analizę najczęściej występujący w mediach, stąd do ostatecznego pojedynku stanęły takie słowa, jak: uchodźca, uchodźczyni, wojna, pomoc, inflacja, w Ukrainie, itp.
Słowem, które wygrało, choć mówienie w tym wypadku o jakichś wygranych i przegranych wydaje się co najmniej nie na miejscu, jest: inflacja.
Boomerskie słowo roku
Wolałabym nie kończyć w pesymistyczny sposób tego wpisu, więc przytoczę jeszcze jeden plebiscyt, który pewnie wywoła uśmiech na twarzy zarówno młodego pokolenia, jak i pokoleniom wcześniejszym. Ten plebiscyt to boomerskie słowo roku, zorganizowany przez agencję badawczą SW Research a partnerami były portale satyryczne Demotywatory i Joe Monster.
Wybór był dość bogaty i odbywał się wśród słów:
emotikon ale urwał bita brechtać cepeen chłop ciacho ciul gówniarz guglać, guglować hajs kamerować kaszana klawo laska pannica pieniążki proszę ja ciebie prywatka serwus typ ustrojstwo w dupach się poprzewracało wihajster żal. pl
W klasyfikacji ogólnej wygrało słowo ‘cepeen’, które otrzymało najwięcej głosów, natomiast wśród głosujących poniżej 21. roku życia najchętniej wskazywanym wyrażeniem jest ‘żal . pl’.
Które ze słów najczęściej padało u Was? Było młodzieżowo, boomersko czy politycznie?
Troska o Język Ojczysty Związku Polaków w Mediolanie
Dla Związku Polaków w Mediolanie troska o język polski szczególnie leży na sercu. Właśnie dlatego od lat jego działalność jest skoncentrowana na integracji środowiska polonijnego w Mediolanie, którego głównym celem jest możliwość aktywnej i bezpośredniej komunikacji w naszym języku ojczystym.
Najistotniejszym punktem statutowym Związku jest przede wszystkim dbałość, aby język polski był znany najmłodszemu pokoleniu Polaków zamieszkujących Lombardię i, zanim jeszcze pójdzie ono do szkoły, mogło poznawać bliżej język polski, zabawy, piosenki, bajki oraz mogli tworzyć i utrzymywać pierwsze przyjaźnie w języku, w którym wychowywali się ich rodzice i dziadkowie.
W związku z tym od lat prowadzone są zajęcia dla Przedszkolaków w Mediolanie, na które serdecznie zapraszamy rodziny z dziećmi od 3 do 6 lat. Zajęcia są przygotowywane skrupulatnie i prowadzone w metodyczny i bardzo różnorodny sposób dostosowany do małego odbiorcy. W tym czasie mamy, bo najczęściej to one przyprowadzają swoje pociechy do naszego przedszkola, mogą porozmawiać po polsku między sobą i spędzić sympatycznie czas.
Więcej informacji o zajęciach, kalendarz spotkań jak i możliwość zapisu można znaleźć na stronie Facebookowej Związku.
Ta strona korzysta z ciasteczek, aby zapewnić Ci najlepszą możliwą obsługę. Informacje o ciasteczkach są przechowywane w przeglądarce i wykonują funkcje takie jak rozpoznawanie Cię po powrocie na naszą stronę internetową i pomaganie naszemu zespołowi w zrozumieniu, które sekcje witryny są dla Ciebie najbardziej interesujące i przydatne.
Ściśle niezbędne ciasteczka
Niezbędne ciasteczka powinny być zawsze włączone, abyśmy mogli zapisać twoje preferencje dotyczące ustawień ciasteczek.
Jeśli wyłączysz to ciasteczko, nie będziemy mogli zapisać twoich preferencji. Oznacza to, że za każdym razem, gdy odwiedzasz tę stronę, musisz ponownie włączyć lub wyłączyć ciasteczka.
