Dzień Flagi to stosunkowo młode święto, zostało uchwalone przez Sejm zaledwie w 2004 r. W tym dniu obchodzimy również dzień godła i symboli narodowych, do których odwoływanie się powinno następować w określony sposób, z zachowaniem szacunku, czci i honoru. Poza tym od 21 lat dzień też jest oficjalnie dedykowany Polonii i Polaom za Granicą.
Dlaczego właśnie 2 maja?
Data 2 mają nie jest wybrana przypadkowo i istnieją aż dwa powody, dla których właśnie tego dnia świętujemy dzień Flagi, barw i hymnu narodowego. W porządku chronologicznym, to właśnie 2 maja 1945 r. flaga polska zawisła w Berlinie na budynku Reichstagu oraz na Kolumnie Zwycięstwa. Drugi powód związany jest z pospieszym zdejmowaniem flagi biało-czerwonej w czasach PRL-u tuż po zakończeniu obchodów pierwszomajowych, tak, aby flaga nie mogła doczekać 3 maja, czyli Święta Konstytucji 3-go Maja (o którym w następnym artykule), które zostało przez komunistów zlikwidowane.
Historia polskich barw narodowych
Historia barw symbolizujących Rzeczypospolitą jest bardzo długa i sięga czasów dynastii Piastów i stanowi odwzorowanie kolorów chorągwi polskiej, czyli białego orła w czerwonym polu, tle.
Pierwszy raz ustawowo uregulowano kwestię barw narodowych w ustawie Sejmu Królewstwa Polskiego z 7 lutego 1831 r., czyli czasów, gdy Polska była pod zaborami.
Te dwa kolory, które bez wahania wymieni każdy Polak, biały i czerwony, tak naprawdę nie są to ani czysty biały kolor ani czysty czerwony. Kwestię tę wyjaśniała już “Ustawa z 31 stycznia 1980r. o godle, barwach i hymnie Rzeczypospolitej Polskiej oraz o pieczęciach państwowych”. Ustawa informuje, że flaga polska składa się z dwóch współrzędnych i trójchromatycznych barw. Biały nie jest śnieżnobiały a czerwień jest w odcieniu karmazynowym, czyli de facto jest ciemnym czerwonym. Kolory te, na przestrzeni lat zmieniały się. Oprócz opisu z 1980r. istnieją jeszcze informacje w ustawach z 1921r., gdzie także występuje karmazynowy, ale jaśniejszy a od 1927r. do wspomnianego już roku 80., obowiązywał cynober, czyli odcień czerwieni wpadający w pomarańcz.
W 2018r. w rozmowie z PAP Andrzej Beniowski z Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego podał również znaczenia obowiązujących kolorów: biały to łagodność, przyjaźń i dobrobyt a czerwony to krew, czyli walka o niepodległość, która charakteryzowała od wieków Naród Polski.
Zwłaszcza w najtrudniejszych momentach historii, jak np. w czasie II wojny światowej.
Kolejność kolorów
Układ kolorów, czy najpierw biały a potem czerwony – w wersji poziomej flagi lub w wersji pionowej – po lewej biały a po prawej czerwony, nie jest bez znaczenia. Nie bez powodu w godle mamy białego orła na czerwonym tle, tak samo w przypadku kotylionów czy rozetek, kolor biały jest w części wewnętrznej a czerwony w zewnętrznej.
Długość flagi i jej proporcje
Niekażde zestawienie kolorów może być uznane za flagę. Ustawa z 1 sierpnia 1919 r., do dziś obowiązyjąca, wyjaśnia, że flagą nazywamy prostokąt o proporcjach 5:8, czyli przy 1 m wysokości musi mieć 1,6 szerokości i dodatkowo być umieszczony na maszcie.
Rodzaje flagi
Państwo polskie ma dwa rodzaje oficjalnych flag : biało-czerwony prostokąt oraz drugi taki sam zawierający godło RP na białym pasie. Według obowiązującej ustawy, tej drugiej wersji mogą używać jedynie polskie placówki dyplomatyczne za granicą, cywilne lotniska, kapitanaty portów, samoloty i statki morskie.
Barwy narodowe
Barwy narodowe nie muszą trzymać się ustawowych wytycznych, więc nawet jeśli nie jest to idealnych proporcji prostokąt, zestawienie kolorów białego i czerwonego, z zastrzeżeniem iż są one ułożone w dwóch równych pasach, uznane są za barwy narodowe, które podlegają ochronie prawnej. Barwy narodowe wykorzystywane są najczęściej przez kibiców.
Ochrona prawna i szacunek wobec flagi państwowej
Eksponowana flaga musi być w nienagannym stanie – czysta, niepomięta, niepostrzępiona, bez napisów ani rysunków. Flaga nie może upaść na ziemię, podłogę, bruk czy do wody.
Flagą Polski nie można pochylać się przed żadną osobą, inną flagą czy znakiem. Na terenie kraju, flaga ma zawsze pierwszeństwo przed wszystkimi innymi flagami, w towarzystwie innych flag flaga RP jest pierwszą wciąganą na maszt i ostatnią spuszczaną.
Za publiczne znieważenie flagi, uszkodzenie, usunięcie flagi lub godła kodeks prawny – w przepisach dotyczących symboli narodowych – przewiduje grzywnę, karę ograniczenia lub pozbawienia wolności.
Dzień Polonii i Polaków za Granicą
Od 2002 r. 2 maja, w odpowiedzi na apel II Zjazdu Polonii w Pułtusku, stał się również dniem, w którym na szczególną myśl zasługuje Polonia i Polacy za Granicą. Był to sposób na uhonorowanie około 20 mln osób pochodzenia polskiego, urodzonych poza Polską, za ich poczucie przynależności do narodu polskiego oraz “uznając wielowiekowy dorobek i wkład Polonii i Polaków za granicą w odzyskanie przez Polskę niepodległości, wierność i przywiązanie do polskości oraz pomoc Krajowi w najtrudniejszych momentach, w celu potwierdzenia więzi z Macierzą i jedności wszystkich Polaków, tak mieszkających w Kraju, jak i żyjących poza nim”.
Poza granicami kraju odnajdziemy potomków emigrantów w XIX w.(Wielka Emigracja), uchodźców wojennych lub potomków żołnierzy, którzy zdecydowali się pozostać lub nie mogli wracać do powojennej komunistycznej Polski, potomkowie osób wysiedlonych na Wschód oraz pozostałych poza granicami po zmianach granic Rzeczypospolitej po II wojnie światowej, dawni dysydenci z rodzinami, emigranci polityczni i zarobkowi zarówno z czasów komunistycznych jak i współczesnych.
Autorka: Adriana Fontanarosa
Na podstawie:
https://www.gov.pl/web/mswia/2-maja-dniem-flagi-rzeczypospolitej-polskiej
https://dzieje.pl/wiadomosci/2-maja-obchodzimy-dzien-flagi-rzeczypospolitej-polskiej-0
https://dzieje.pl/wiadomosci/2-maja-dzien-polonii-i-polakow-za-granica-0
Zdjęcie z freestocks.org
